Σήμερα η προστασία του περιβάλλοντος καταλαμβάνει όλο και μεγαλύτερη θέση στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων, στα τηλεοπτικά παράθυρα, στις κυβερνητικές εξαγγελίες. Ευτυχώς και στις συνειδήσεις των πολιτών.
Τα προβλήματα όμως δεν υποχωρούν, τα βήματα είναι δειλά και οι συγκρούσεις έντονες. Το θέμα είναι πολυδιάστατο, έχει τη ρίζα του στην αναπτυξιακή πολιτική που ακολουθήθηκε, στην ταύτιση δηλαδή της ανάπτυξης με την οικονομική μεγέθυνση και τη μεγιστοποίηση της απόδοσης. Χωρίς μέριμνα για το περιβάλλον.
Όμως, ο σεβασμός στο περιβάλλον είναι συστατικό στοιχείο της ανταγωνιστικότητας και της ευημερίας κάθε χώρας και των πολιτών της. Και η πολιτική της βιώσιμης ανάπτυξης και της αειφόρου διαχείρισης του περιβάλλοντος είναι το μοναδικό εργαλείο για την ανάπτυξη και την ευημερία, την ποιότητα και την ανταγωνιστικότητα.
Η διαχείριση των υδάτινων πόρων, του σημαντικότερου ίσως φυσικού πόρου, δεν θα μπορούσε να αντιμετωπισθεί παρά μόνο σε αυτό το πλαίσιο. Οι υδάτινοι πόροι αποτελούν βασική παράμετρο της ισορροπίας των οικοσυστημάτων και της αναπτυξιακής διαδικασίας. Προβλήματα επάρκειας και διαχείρισης των υδάτων έχουν οδηγήσει σε συγκρούσεις, σε διατάραξη διακρατικών σχέσεων, σε πολέμους.
Βασικοί παράγοντες αυτής της έντασης είναι η αύξηση της κατανάλωσης λόγω της πληθυσμιακής αύξησης, της αλλαγής των συνθηκών και των απαιτήσεων ζωής, της αλόγιστης κατανάλωσης που είναι απόρροια ενός παραγωγικού και αναπτυξιακού μοντέλου άπληστου και αδιάφορου για τους φυσικούς πόρους. Αυτά τα φαινόμενα έχουν ως αποτέλεσμα ποσοτικά προβλήματα νερού, αλλά δευτερογενώς δημιουργούν και ποιοτικά προβλήματα με την αύξηση της ρύπανσης.

Η χώρα μας είναι γενναιόδωρα προικισμένη με νερό. Το 85-90% περίπου των υδάτινων πόρων είναι επιφανειακά ύδατα και το υπόλοιπο υπόγεια. Όμως οι υδάτινοι πόροι είναι άνισα κατανεμημένοι. Επιπρόσθετα, η συγκέντρωση του μεγαλύτερου τμήματος του πληθυσμού σε μάλλον άνυδρες περιοχές, όπως είναι η Αθήνα, και η μεγάλη προσέλευση τουριστών κατά τη θερινή περίοδο σε επίσης ξηρές περιοχές (όπως για παράδειγμα τα νησιά του Αιγαίου) εντείνουν το πρόβλημα, διότι αυξάνεται η ζήτηση σε εποχή που η διαθεσιμότητα είναι έτσι και αλλιώς περιορισμένη. Η πίεση για κάλυψη των αναγκών σε νερό αντιμετωπίζεται αποσπασματικά και ευκαιριακά. Οι χιλιάδες γεωτρήσεις χωρίς ουσιαστικό έλεγχο, χωρίς γνώση των υδρολογικών δεδομένων, έχουν ως αποτέλεσμα την υφαλμύρωση των υπόγειων υδάτων στη χώρα μας, ενώ η στάθμη στους υδροφόρους ορίζοντες μειώνεται κατά 5 μέτρα ετησίως (200 μέτρα τα τελευταία 40 χρόνια, ενώ το βάθος άντλησης νερού έχει φτάσει τα 300 μέτρα).

Στην Ελλάδα το 87% του νερού καταναλώνεται για γεωργικές ανάγκες – τις περισσότερες φορές σπάταλα. Οι παράνομες αντλήσεις είναι συχνές, ενώ ακατάλληλες αρδευτικές μέθοδοι και κακοσυντηρημένα δίκτυα οδηγούν σε σημαντικές απώλειες νερού. Επίσης, η αλόγιστη χρήση λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων έχει οδηγήσει στην υποβάθμιση της ποιότητας των υπογείων και επιφανειακών νερών σε ορισμένες περιοχές στη χώρα. Αποτέλεσμα: ο ευτροφισμός των λιμνών και οι υψηλές συγκεντρώσεις θρεπτικών συστατικών σε υδάτινα σώματα.

Το πρόβλημα της ποσότητας και της ποιότητας του νερού θα εντείνεται παγκοσμίως, αλλά και στη χώρα μας. Ήδη πάνω από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι στον πλανήτη δεν έχουν πρόσβαση σε πόσιμο νερό. 2,2 εκατομμύρια παιδιά κάτω των 5 ετών χάνουν κάθε χρόνο τη ζωή τους από κατανάλωση ακατάλληλου νερού, σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας. Το κλίμα αλλάζει και το καλοκαίρι θα έχουμε ξηρασίες και το χειμώνα πλημμύρες. Οι χώρες της Μεσογείου κινδυνεύουν άμεσα από μείωση της διαθεσιμότητας πόσιμου νερού και από την υποβάθμιση της ποιότητας των καλλιεργούμενων εδαφών. Η πλημελής προστασία των υγρότοπων, που εμπλουτίζουν τα υπόγεια νερά και προστατεύουν από τη διάβρωση και τις πλημμύρες, η αλόγιστη επέμβαση στον κύκλο του νερού με στόχο την εξασφάλιση μεγαλύτερων ποσοτήτων θα δημιουργήσουν μεγαλύτερα προβλήματα και θα τα βρούμε μπροστά μας. Και θα διαιωνίζονται όσο τα μέτρα που επιλέγονται είναι αποσπασματικά και αποσκοπούν μόνο στην εξασφάλιση περισσότερου νερού χωρίς να αντιμετωπίζουν τη σπατάλη και την ασύνετη χρήση του. Όσο οι εκστρατείες ενημέρωσης για τη σωστή χρήση του γίνονται μόνο όταν τα υδάτινα αποθέματα μειώνονται επικίνδυνα, όμως με τα πρωτοβρόχια όλα ξεχνιούνται. Όσο υπάρχει πολυδιάσπαση αρμοδιοτήτων σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, χωρίς συντονισμό με ελλιπή σχεδιασμό και προγραμματισμό. Όσο η διαχείριση γίνεται περιστασιακά και μη ορθολογικά, χωρίς υλική και τεχνική υποστήριξη. Όσο δεν εντείνονται οι περιβαλλοντικοί έλεγχοι. Όσο η οικονομική αξία του νερού υποβαθμίζεται με την υποτιμολόγησή του.
Η ένταση των προσπαθειών μας για την προστασία των υδάτινων πόρων είναι μονόδρομος. Οι πληροφορίες για το πώς η κάθε δραστηριότητα (γεωργία, οικιακή χρήση, βιομηχανία, αναψυχή) επηρεάζει την ποσότητα και την ποιότητα του νερού θα πρέπει να συλλέγονται και να κοινοποιούνται σε Εθνικούς και Διακρατικούς φορείς των υδάτινων πόρων, ώστε και οι υπηρεσίες να μπορούν να επιλέξουν δράσεις και οι πολίτες να ενημερώνονται.
Γιατί η υπόθεση της σωστής χρήσης του νερού είναι υπόθεση όλων μας.
Χρειάζεται να διαχειριστούμε τη ζήτηση, αντί για την προσφορά. Χρειάζεται και η αποκεντρωμένη διαχείριση των υδάτινων πόρων με συμμετοχή και των τελικών χρηστών.
Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΕΧ, στο πλευρό των αρμόδιων φορέων αλλά και του κοινού, είναι έτοιμη να συμβάλλει:

• Στην ευαισθητοποίηση του κοινού για σωστή χρήση νερού
• Σε ολοκληρωμένα προγράμματα διαχείρισης και εξοικονόμησης
• Σε επεξεργασία μειονεκτικών νερών και επαναχρησιμοποίησή τους
• Σε επεξεργασία και διαχείριση υγρών αποβλήτων, όπως το έκανε ήδη για την επεξεργασία της ιλύος του ΚΕΛ Ψυτάλλειας.

Τελειώνοντας νομίζω ότι έχει αξία να θυμηθούμε τα λόγια της Sandra Postel (Worldwatch Institute)
...Για πολλούς από μας, το νερό απλώς τρέχει από μια βρύση και ελάχιστα το φανταζόμαστε πέρα απΆ αυτό το άμεσο σημείο επαφής. Έχουμε χάσει την αίσθηση του σεβασμού για το άγριο ποτάμι, για τις σύνθετες λειτουργίες ενός υγρότοπου, για τον πολύπλοκο ιστό της ζωής που συντηρείται από το νερό. Εν πολλοίς, το νερό έχει καταντήσει αυστηρά ένας φυσικός πόρος προς άντληση, εκτροπή και αποξήρανση για χάρη της ανθρώπινης καταναλώσεως...
ΕΙΝΑΙ ΟΜΩΣ ΕΤΣΙ ;